Jiddu Krishnamurti
Wat doe jij met je leven?
Wat doe jij met je leven?
Ik had onlangs een gesprek met een oudere man. Na een lang leven vol zorg voor zijn gezin en na de dood van zijn vrouw, had hij nu een nieuwe liefde en opnieuw de zin om van het leven te genieten gevonden. Maar mocht hij dat wel, kon hij dat wel? Het waren deze innerlijke vragen die hem tegenhielden. Het was de schrik van de nieuwe ruimte die was ontstaan. Het was alleen geen ruimte zonder grenzen, de oudere man werd tegengehouden door zijn geschiedenis, aangeleerde regels en de opvoeding in zijn leven dat verwees naar ‘zoals het hoort’.
Het is ook een moeilijke opgave om zonder oordeel, zonder aangeleerd gedrag, zonder opgelegde regels ons leven ten volle te leven. Liever willen we voorbeelden hebben. Wegwijzende mensen. Connotaties. Boeken. Het leven in vrijheid, het is zoals de Franse filosoof Sartre al zei: ‘Je bent vrij om je leven zelf vorm te geven, dus neem die vrijheid ook.’
Jiddu Krishnamurti, de wereldberoemde filosofische leraar (1895-1986) heeft zichzelf in die vrijheid moeten verplaatsen om pas daarna zijn werk te kunnen doen. Opgeleid, aangepast misschien, aanbeden als leider van een beweging, verzette hij zich tegen de regels die dan onherroepelijk ontstaan. Er is uiteindelijk geen nieuw geloof dat hij bracht met zijn lezingen, geen nieuwe filosofie, geen nieuwe leerschool waar je lid van wordt, geen nieuwe weg om te gaan, behalve ‘de spiegel om onszelf te bekijken zoals wij eigenlijk zijn en het bestaan te zien als één ondeelbaar geheel.’
Dat idee van de mens in vrijheid vraagt veel van ons. Want, wederom volgens Sartre, de vrijheid lijkt ons ook te veroordelen tot steeds een keuze te maken. Dat betekent dat we het vertrouwen moeten vinden om in die keuze de meest menselijke kant te kiezen. De kant van het besef dat we één zijn. En dat elke keuze die we maken in evenwicht zal moeten zijn voor het belang van allen.
Dat vertrouwen in onszelf ontdekken we volgens Jiddu Krishnamurti door meditatie. Leren door inzicht, bewustwording, een dieper weten. In het boek dat nu is uitgegeven en dat een grote hoeveelheid van het denken van Jiddu Krishnamurti doorgeeft, komen we veel van deze meditatieve teksten tegen. De teksten zijn uiterst actueel en opvallend is dat veel jonge lezers de weg naar dit boek al hebben weten te vinden.
In een tijd van onzekerheid zoeken mensen altijd naar zekerheid. Maar in dit boek gaat het veel meer om je eigen weg in de onzekerheid te vinden, een basis waar je op kunt vertrouwen, ook als het soms niet goed met je gaat. In hoofdstukken als je ‘zelf’ en je leven, zelfkennis: de sleutel tot vrijheid, onderwijs, werk en geld en relaties neemt deze ‘leraar’ de lezer mee, ja naar waar, naar zichzelf dus. Want het onbewuste weten, dat stuk onder het wateroppervlak, denk aan een ijsberg, is ook het stuk dat ons als mens één geheel maakt. Meer weten wie we al zijn.
Krishnamurti speelt in zijn meditatieve teksten veel met de schijnbare tegenstelling, bijvoorbeeld tussen denken en weten, waar het denken het weten dan flink in de weg kan zitten. ‘Kennis is nooit volledig en al het denken dat voortkomt uit kennis is beperkt, gedeeltelijk, nooit vrij. Dus vrijheid van denken bestaat niet. Maar we kunnen een vrijheid gaan ontdekken die geen proces van het denken is, waarin de geest al zijn conflicten en alle invloeden die op hem inwerken alleen maar gewaar is.’
Het is zoals de bekende meditatie van dis-identificatie al meebrengt: je hebt je denken, maar je bent meer dan je denken. In de vrije ruimte die er is, ontdek je het wezenlijke van wie je al bent, ook al zijn er steeds gedachten die dat in de weg kunnen zitten.
In dit rijke boek vol met prachtige wijsheden kun je in korte stukken veel van jezelf tegenkomen. gedachten die je op het spoor zullen brengen van innerlijke vrijheid. Op het spoor dat vrijheid je niet naar, laatste keer Sartre: ‘de hel, dat zijn de anderen’ brengt, maar vrijheid, dat is de liefde die je kunt ervaren met je mede-mensen. ‘De vraag naar wat het doel van het leven is, wordt alleen gesteld door mensen die niet liefhebben. Liefde is alleen te vinden in actie, dat wil zeggen relatie.’
Ron van Es
Koop het boek hier
Naar aanleiding van dit boek vindt er op zaterdagmiddag 1 februari ’25 een verdiepende bijeenkomst plaats. Je bent dan van harte welkom bij De Roos in Amsterdam.
