William Macaskill
Omkijken naar de toekomst
Uitgeverij BlossomBooks

Omkijken naar de toekomst

Hoe gaan we verder? Misschien is dat de kernvraag in het boek ‘Omkijken naar de toekomst’ van William Macaskill, hoogleraar aan Oxford en ‘leider van de beweging voor ‘effectief altruïsme’, zoals Eric Levitz hem noemt in zijn artikel in New York magazine.

In het boek, op pagina 218 in de Nederlandse vertaling, schrijft William Macaskill: ‘Tot zover hoop ik dat ik je ervan overtuigd heb dat er werkelijk dingen zijn die we kunnen doen om de toekomst op de zeer lange termijn voorspelbaar te beïnvloeden. We kunnen de beschaving op een betere koers zetten door het moment van waardenvergrendeling uit te stellen of door de waarden die als leidraad dienen voor de toekomst te verbeteren.’

Een zeer actuele vraag natuurlijk, gaan we leven volgens de waarden die ons als mensheid doen floreren of kieperen we alles overboord om voor de korte termijn op te vlammen en dan uit te sterven? Het is een discussie die ook gevoerd wordt tussen de zogenaamde eco-modernisten - er is een innovatieve manier om de huidige problemen op te lossen en de groep mensen die we voor het gemak de degrowth beweging noemen - we kunnen enkel overleven als we radicaal stoppen met economische groei. 

Eerder las ik ‘Lang leve de mens’ van Ralf Bodelier, de eco-modernist: ‘Onze problemen lossen we niet op door de mens tot probleem te maken. We zetten alleen stappen vooruit, wanneer we onszelf ook zien als oplossing. Wanneer we ons inzetten voor een gezond milieu en minder ongelijkheid. Wanneer we mensen die arm, machteloos en laag opgeleid zijn te hulp schieten. Wanneer we iedereen in staat stellen een bijdrage te leveren aan een betere wereld.’ 

En daar dan weer tegenover Jason Hickel met zijn boek ‘Minder is meer’. ‘Wat’, schrijft Jason Hickel aan het eind van deel 1 in zijn boek, ‘als we een manier kunnen vinden om onze beschaving, en onze planeet, te bevrijden van de belemmeringen van de groeidwang.’ Deze gedachtegang stuit op steeds meer weerstand omdat minder groei tegen natuurlijk is volgens critici. Daar heeft Jason Hickel zijn antwoord op: ‘Mijn jarenlange onderzoek naar degrowth leverde mij een resultaat op dat ik niet zag aankomen — hoop. (…) Wat we onderweg zullen leren is dat het geheim voor het bouwen van een ecologische beschaving helemaal niet ligt in beperkingen en karigheid.’

Interessant is dat William Macaskill dan niet een magere tussenweg tussen die twee ‘kampen’ zoekt, maar gewoon de vraag stelt: ‘Waarom zou het iets uitmaken als het leven van een beschaving is ingekort? En is een toekomstige beschaving per saldo beter of slechter?’

“Als je glas blaast en het glas is heet, kun je het op veel verschillende manieren vormen. Het kan mooi zijn of vervormd. Maar als het glas afkoelt, is het uitgehard en kun je het niet meer veranderen. En ik denk dat we nu op dat gesmolten glaspunt zitten” - William Macaskill

Eric Levitz stelt de auteur in zijn artikel dan deze relevante vraag: ‘Hoe bent u een longtermist geworden? Welke reeks morele inzichten heeft u ertoe aangezet om uzelf te wijden aan het verkleinen van de kans op een robotapocalyps?

William Macaskill antwoord dan: ‘Longtermisme is een onderdeel van effectief altruïsme, en effectief altruïsme gaat over het stellen van de vraag "Hoe kunnen we het meeste goed doen? Hoe kunnen we onze tijd en middelen zo effectief mogelijk gebruiken om de wereld beter te maken?" en vervolgens het antwoord daadwerkelijk door te voeren — dus door een aanzienlijk deel van onze middelen te besteden, zoals 10 procent van ons inkomen te besteden aan zeer effectieve liefdadigheidsinstellingen of onze carrière te verschuiven naar een gebied waar we meer impact kunnen hebben.’

Longtermisme, even uitleggen, dat is de term die gegeven is aan het filosofisch denken dat zich uitstrekt over een lange periode. een goed voorbeeld is de oprichting van The Long Now Foundation, ‘Our work encourages imagination at the timescale of civilization — the next and last 10,000 years —a timespan we call the long now.’

In principe gaat het dus hier om, zoals Eric Levitz in zijn inleiding over het boek van William Macaskill schrijft: ‘De mensheid is een eigenzinnige tiener. Onze soort heeft nog een heel leven voor zich, maar de beslissingen die we nu nemen, zullen onherroepelijk de koers van ons volwassen leven bepalen. We kunnen de inzet van dit kritieke moment erkennen, ons vastklampen, ons huiswerk maken, verantwoord drinken, duurzaam eten, ons voorbereiden op pandemieën, robotapocalypsen afwenden, ons volledige potentieel realiseren en een lang, welvarend en betekenisvol leven leiden voordat we vredig sterven in een supernova op de gezegende leeftijd van 1 biljoen. Of we kunnen de hele tijd feesten, vechten, een nucleaire oorlog beginnen, doemdagbiowapens creëren, beven voor onze nieuwe robotoverheersers, snel leven, jong sterven en een bestraald lijk achterlaten. We zijn het aan ons toekomstige zelf verschuldigd — dat wil zeggen aan de honderden miljarden potentiële toekomstige mensen — om verstandig te kiezen.’

Caroline Sanderson schrijft in haar artikel over het boek en de auteur: ‘What We Owe the Future’ is een enorm ambitieus boek, maar ook een gedurfd en opwindend boek. En het is ook nog eens praktisch, het geeft concreet advies over wat we allemaal kunnen doen om een ​​betere toekomst te bewerkstelligen. Want MacAskills geweldige reputatie — op 28-jarige leeftijd werd hij de jongste professor filosofie ter wereld — is niet alleen gebaseerd op intellectuele theorie, maar ook op het omzetten van gedachten in actie via sociaal ondernemerschap. In 2009 was hij medeoprichter van Giving What We Can, een wereldwijde gemeenschap van effectieve gevers, en in 2011 80,000 Hours, een non-profitorganisatie die onderzoek en advies biedt over hoe je het beste een verschil kunt maken in de loop van een carrière (die doorgaans 80.000 uur duurt). MacAskill doet wat hij predikt en geeft een derde van zijn salaris weg. En 100% van de opbrengst van het boek gaat naar het Effective Altruism Fund.’

Het boek van William Macaskill heeft in Nederland opvallend weinig aandacht gekregen, en dat is niet terecht. Alleen al die twee prikkelende vragen die hij uitgebreid beschrijft, de keuze voor de toekomst (lang of kort) van ons als mensheid, is interessant. 

Is het goed om gelukkige mensen te maken? 

Zal de toekomst goed of slecht zijn?

Is de keuze geheel aan ons? Denk het niet. Er zijn altijd teveel wisselvalligheden, grillen van leiders van landen, het klimaat dat wel eens sneller kan instorten dan voorzien, maar het is wel een keuze die nu gemaakt moet worden. Aan het eind een mooi rijtje ideeën om mee te nemen als lezers om een goede toekomst veilig te stellen:

• Bescherm de democratie. Het afglijden naar autoritarisme moet stoppen.
• Breid de morele cirkel uit. Moedig anderen aan om met hun besluitvorming rekening te houden met de belangen van mensen.
• Steun morele en intellectuele diversiteit. Laten we dus tribale denkwijzen vermijden, ten slotte zijn die vaak de vonk voor oorlogen.

En dan een idee van mij: lees dit boek, het is belangrijk en geeft een geweldig inzicht hoe we de keuze moeten maken voor ons, als mensheid.

Ron van Es

Koop het boek hier