Miriam Evers
De Japanse wijsheid van ma, op zoek naar de waarde van leegte in een volle wereld
Uitgeverij Samsara

De Japanse wijsheid van ma

'In 2022 ontdekte ik een Japans woord dat het belang en de schoonheid van deze lege tussenruimte beschrijft: ma (間). Zoals veel Japanse termen laat het zich niet eenvoudig vertalen. Ma betekent tussenruimte, interval, pauze, rust — en omvat zowel tijd als ruimte. Wat me eraan fascineert, is dat het iets vangt wat we vaak over het hoofd zien: de kracht van stilte, leegte en pauzes. Die ongrijpbare ruimte tussen woorden, tussen de dingen die we doen, tussen yogahoudingen, in de ademhaling of in een landschap — het gaat over niets en is tegelijkertijd alles.' - Miriam Evers

Bovenstaand citaat is van belang om het boek van Miriam Evers te begrijpen. In een wereld die voor haar te vol werd, was het vinden van ruimte, of moet ik schrijven, tussenruimte, van levensbelang. Tussenruimte, de letterlijke ruimte tussen twee dingen, is als de 0 in de cijferreeks. Zonder die 0 klopt de berekening niet, zonder tussenruimte geeft de ruimte ademnood.

'Want een leven zonder leegte is als een tekst zonder spaties, witregels, komma’s of punten: een onafgebroken stroom van letters, betekenisloos en onleesbaar.'

Het boek van Miriam Evers komt niet alleen op het goede moment, in een samenleving waarin we ons opgejaagd weten en ons ook zo voelen, maar geeft nadrukkelijk tekst en uitleg aan dat eeuwenoude principe van dat moment tussen twee bewegingen. Probeer het maar eens. Beweeg je lichaam lichtjes - dan de pauze - en dan pas de zin die je uitspreekt. Die pauze is de tussenruimte en geeft betekenis aan de uitgesproken zin. Deze laatste oefening leerde ik als beginnend acteur en maakt dat wat we 'stil spel' noemen.

In drie delen van het boek neemt Miriam Evers dan mee in de 'geheimenissen' van ma:

Inkijk - Wanneer neem je nou zo bewust de tijd om stil te staan bij wat je net hebt gedaan? Tijdens die momenten van tussenruimte voel ik van alles: verschillen tussen links en rechts als we een houding nog maar aan één kant hebben gedaan, een gevoel van warmte, zwaarte of juist lichtheid, tintelingen en stroming. Sommige delen van mijn lichaam voelen levendig, andere juist vaag of afwezig. Overal is er beweging — van adem, van energie. En tegelijk is er een diepe rust

Inzicht -  Steeds weer kom ik in omschrijvingen van ma een be kend gedicht uit de Daodejing tegen, een klassiek geschrift uit het Chinese taoïsme. Het verwoordt de essentie van ma: de leegte is niet negatief, maar juist essentieel:
Dertig spaken vormen het wiel
hoewel de ruimte tussen de spaken de essentie
van het wiel is.
Potten worden gevormd uit klei,
hoewel de ruimte erin de essentie van de pot is.
Muren met ramen en deuren vormen het huis,
hoewel de ruimte daarin de essentie van het huis is.

Inspiratie -  Bij therapiesessies die ik zelf heb gevolgd of heb gegeven, kwamen de mooiste inzichten vanuit de momenten dat het even stil was. Pas dan merk je het zachte gefluister op van een verlangen of een inzicht. Hier is ruimte voor nodig; niet alleen in de vorm van een stilte, maar ook als een ruimte tussen de luiste raar en de verteller. Als iemand écht naar je luistert, ook naar je stiltes, dan ontstaat er een veilige ruimte en zak je makkelijker een laagje dieper.

Bij dit laatste deel van het boek wordt het je niet alleen duidelijker, maar weet je ook dat je het idee van ma nooit zult doorgronden zonder de kunde van oefening. Gelukkig geeft Miriam Evers daar dan lessen in - om te delen en te oefenen.

De Japanse wijsheid van ma is een van de belangrijkste boeken die ik de afgelopen tijd las.

Ron van Es

Koop het boek

Je kunt 24 juni een gratis online webinar (45 minuten) volgen van Miriam Evers.  Wat kun je verwachten?
– Een korte introductie op het boek en het thema 'ma'
– Een persoonlijk fragment en achtergrondverhaal
– Een eenvoudige oefening om 'ma' zelf te ervaren
– Reflectievragen die je mee kunt nemen in je dagelijks leven
– Ruimte om vragen te stellen over het boek of het thema

Het webinar staat inmiddels hier online, veel plezier!