Dietrich Bonhoeffer, Kick Bras
Waarom ik mij verzet
Uitgeverij Adveniat

Waarom ik mij verzet

Ik heb al jarenlang het boek Verzet en Overgave van Dietrich Bonhoeffer in mijn boekenkast staan, een boek met brieven en aantekeningen van zijn hand toen hij gevangen zat van 1943-1945. Dietrich Bonhoeffer, de kerkleider, theoloog, maar ook verzetsstrijder, die niet anders kon dan het tegen de brute macht van de nazi's in het verweer te komen.  Dat moest hij uiteindelijk met de dood bekopen. 

In het boek Verzet en Overgave viel mij deze zin weer op: 'Wie a-religieus over God wil spreken, moet zo over Hem spreken dat de goddeloosheid van de wereld niet wordt verhuld, maar juist wordt blootgelegd. Juist dan zal er een verrassend licht op de wereld vallen.' Sinds zijn terugkeer uit Londen in 1935 in Duitsland heeft Bonhoeffer, ook via de Bekennende Kirche, gestreden voor een samenleving waarin de liefde en menselijkheid voorop stond. Het verrassende licht dus. Daarmee is Bonhoeffer, naast Hannah Arendt, vandaag de dag nog steeds de mens die tegen het vernietigende kwaad streed en nog steeds een voorbeeld is voor ons.

In het boek Waarom ik mij verzet van Kick Bras is Bonhoeffers Verantwoording integraal opgenomen, een langer stuk waarin terugkijkt op de jaren die achter hem liggen als hij het tijdens de jaarwisseling van 1942 schrijft. Een tekst bedoeld voor vrienden, maar nu weer leesbaar voor ons. In de verdere delen van het boek geeft Kick Bras, emeritus predikant en als onderzoeker gelieerd aan het Titus Brandsma Instituut tekst en uitleg.

'Het blijft een ervaring van onvergetelijke waarde dat we hebben geleerd om de grote gebeurtenissen van de wereldgeschiedenis van onderop te zien. Vanuit het perspectief van wie uitgesloten zijn, gewantrouwd worden, slecht behandeld, machteloos, onderdrukt en bespot, kortom van hen die lijden.' - Dietrich Bonhoeffer

Ik hoef niet uit te leggen hoe deze zinnen opnieuw weer actueel zijn, of moet ik dan schrijven, nog steeds actueel. Schrijnend. En tegelijk heb ik zelf de hoop en verwachting dat juist 'van onderop', in de vorm van lokaal bestuur, de zogenaamde commons, het heft in eigen handen wordt genomen. In die zin is er ook hoop.

Kick Bras schrijft over deze hoop in het hoofdstuk Veerkracht 'Enerzijds spreekt hij daarin zijn vertrouwen uit in Gods kracht en wijsheid, die boven onze menselijke beperktheden en fouten uitgaat, ja, deze zelfs ombuigt ten goede. Dit vertrouwen bant de angst voor de toekomst uit, en geeft ons in alle moeilijke omstandigheden weerstandsvermogen.'

'We zullen geen genieën nodig hebben, geen cynici, geen verachters van de mensheid, geen sluwe tactici, maar gewone, eenvoudige, waarachtige mensen.' - Dietrich Bonhoeffer

Kick Bras heeft met dit boek niet alleen de woorden van Bonhoeffer weer onder de aandacht gebracht, en zijn geschiedenis, zoals dat beschreven staat in het deel Bonhoeffer als martelaar, maar heeft ook de actualiteit van die geschiedenis weer opgehaald. Als waarschuwing. Als richtinggevend. Als hoop.

Ron van Es

Koop het boek hier